Wytyczne dotyczące biegłych sądowych są regulowane przez rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24.01.2005 roku w sprawie biegłych sądowych (Dz.U. Nr 15, poz. 133)
Kandydat na biegłego musi spełniać następujące warunki:
- posiada obywatelstwo polskie,
- ukończyła 25 lat życia,
- posiada praktyczne i teoretyczne wiadomości specjalne w danej gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, a także innej umiejętności, dla której ma być ustanowiona,
- daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków biegłego,
- wyrazi zgodę na ustanowienie jej biegłym.
Decyzję o ustanowieniu biegłym sądowym lub o odmowie ustanowienia biegłym podejmuje Prezes Sądu Okręgowego.
Kandydat winien złożyć oryginały dokumentów wraz z ich kserokopiami (w celu ich potwierdzenia) w Oddziale Administracyjnym Sądu Okręgowego.
Zgodnie z §15 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 24.01.2005r. w sprawie biegłych sądowych (DZ.U.05.15.133), jednostkami uprawnionymi do wydawania zleceń biegłym sądowym są wyłącznie sądy lub organy prowadzące postępowanie przygotowawcze w sprawach karnych, dlatego lista biegłych sądowych jest udostępniana stronom i uczestnikom postępowania. Informujemy również, że na stronach Internetowych Wrocławskiej Rady Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych dostępne są kontakty i linki do stron rzeczoznawców różnych dziedzin nauki i techniki
Orzeczenia sądowe związane z biegłymi
Wyciąg z wyroku NSA z dnia 04.06.2001 (II SA 1434/00)
- Biegły sądowy jest organem pomocniczym sądu w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych, co znaczy, że jego specjalistyczna wiedza w zakresie ustanowienia musi być niepodważalna, a organy wymiary sprawiedliwości, dla których biegły ma sporządzać swoje opinie, muszą mieć absolutne zaufanie do osoby biegłego w zakresie jego wiedzy.
- Używanie tytułu biegłego sądowego w innych działaniach (poza opiniami na zlecenie uprawnionych podmiotów), jest bezprawne i dyskredytuje daną osobę w stopniu pozwalającym uznać, iż nie daje ono rękojmi należytego wykonywania obowiązków biegłego.
Organ biegłego sądowego jest instytucją prawa sądowego procesowego. Ustanowiona została dla zapewnienia właściwego funkcjonowania organów szeroko rozumianego stopnia sprawiedliwości i zabezpieczenia założeń prawidłowego wypełniania przez te organy ich ustawowych zadań. Wynika to z przepisów art. 8 i 126 ustawy z dnia 20.06.1985 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 z póĄn. zm.), art. 278-291 Kodeksu postępowania cywilnego oraz art. 193-203 i art. 318 Kodeksu postępowania karnego.
W przepisach jest również zapisane, że od biegłego wymagane jest posiadanie nie tylko niekwestionowanej wiedzy i najwyższych kwalifikacji zawodowych (art. 193 § 1 i 2, art. 195 oraz art. 200 § 2 pkt 1 kpk i art. 278 § 1 oraz art. 290-291 kpc), ale także: zaufania publicznego, sumienności i bezstronności (art. 196 § 3 i art. 197 § 1 kpk oraz art. 282 § 1 kpc), a ponadto zaufania sądu do osoby biegłego (art. 198 § 1 kpk i art. 284 kpc).
Jest to oczywiste wiedząc, iż biegły sądowy jest organem pomocniczym sądu w zajściach wymagających wiadomości specjalnych, a sporządzona przez niego opinia stanowi dowód w postępowaniu przed sądami oraz innymi władzami i organami wymiaru sprawiedliwości.
Z przytoczonych powyżej względów osoba biegłego sądowego nie może mieć co do czego jakichkolwiek podejrzeń nierzetelności czy stronniczości, a sporządzona przez niego opinia – braku posiadania wiedzy specjalistycznej na najwyższym zawodowym poziomie.
Należy zatem stwierdzić, że zgodnie z § 15 powołanego na wstępie rozporządzenia, ustanowienie biegłym sądowym uprawnia do wydania opinii na zlecenie sądu oraz organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze w sprawach karnych, a wydając opinię, biegły używa tytułu biegłego sądowego z oznaczeniem specjalności oraz sądu, przy którym został ustanowiony.
W ten sposób jednoznacznie określony został krąg podmiotów, wobec których biegły sporządzając opinię może używać tytułu biegłego sądowego.
Opinię tą podzielił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 22.04.1996 r. (sygn. akt II PRN 30/96, OSNAP z 1997 r. z. 2, poz. 28) oraz wielokrotnie Naczelny Sąd Administracyjny (np. w orzeczeniu z dnia 20.08.1998 r. – sygn. akt II SA 992/98). Naczelny Sąd Administracyjny w przytoczonym orzeczeniu stwierdził, że zgodnie z obowiązującym prawem i jednolitą linią orzecznictwa, biegły sądowy może używać tego tytułu tylko wówczas, gdy sporządza opinie dla określonego w przepisach kręgu podmiotów. Tytułowanie się uprawnieniami biegłego sądowego w innych działaniach jest bezprawne i dyskredytuje daną osobę w stopniu pozwalającym uznać, iż nie daje rękojmi należytego wykonywania obowiązków biegłego (wymóg § 12 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia).
Warto wspomnieć, że biegły sądowy przed objęciem funkcji – zgodnie z § 4 rozporządzenia – składa ślubowanie zobowiązujące go do przestrzegania prawa.